Zarys etyki szczegółowej, t. 1 - Tadeusz Ślipko

Zarys etyki szczegółowej, t. 1 za 27.44 zł

Cena: 27.44 zł
Sklep: lideria.pl
Kup teraz Zarys etyki szczegółowej, t. 1 za 27.44 zł w księgarni lideria.pl
Wydawca: Wydawnictwo Wam
Kategoria: Ebooki i Audiobooki / Nauki humanistyczne / Filozofia, etyka, religia
ISBN: e0475e5836cfed6815f395a11b54cc1f
Waga: b/d kg
Rok wydania: 2020

Zarys etyki szczegółowej, stanowi kontynuację Zarysu etyki ogólnej zarówno pod względem treściowym, jak też metodologicznym. Jest on integralną częścią całościowego ujęcia etyki filozoficznej w jej trójczłonowym podziale na Zarys etyki ogólnej oraz Zarys etyki szczegółowej złożony z dwu wielkich traktatów: „Etyki osobowej” (tom 1) i „Etyki społecznej” (tom 2). Wyłożona w Zarysie etyki ogólnej, tomistyczna teoria podstaw moralności, w niniejszej publikacji stanowi teoretyczny fundament dla rozstrzygnięć zagadnień szczegółowych stanowiących przedmiot pytań i niepokojów ludzi w ich codziennym doświadczeniu moralnym. Temu właśnie zadaniu jest poświęcony niniejszy Zarys.

Pod względem metodycznym Zarys etyki szczegółowej kontynuuje zapoczątkowaną w Zarysie etyki ogólnej linię filozofowania i wykładu. Z tego też metodycznego nastawienia wypływa nacisk położony w niniejszym opracowaniu na filozoficzny opis badanych faktów etycznych, na analizę ich dynamicznej treści, a wreszcie na uzasadnienia proponowanych rozwiązań.

Przyjęta przez Autora metoda ukazuje, jak ze złożonej rzeczywistości świadomościowych stanów moralnych wyłaniają się problemy etyczne, jak walczą ze sobą idee filozoficzne o ich rozwiązanie, oraz dlaczego w tej walce należy przyznać zwycięstwo tezom chrześcijańskiej etyki osobowej i społecznej. Dzięki temu sąd etyczny uformowany na tle ścierających się koncepcji i interpretacji wydaje się bardziej dojrzały, a przede wszystkim lepiej przygotowany do dialogu z innymi koncepcjami: rozumie bowiem nie tylko siebie, ale także drugą stronę.

Spis treści

PRZEDMOWA 17 WPROWADZENIE 19 1. Potrzeba uściślenia terminu „etyka szczegółowa” 19 2. Uściślenie terminu „etyka szczegółowa” 20 3. Teoretyczna ranga etyki szczegółowej 22 4. Najogólniejsza klasyfikacja podstawowych kategorii ludzkiego działania 25 DZIAŁ I: NORMY REGULUJĄCE STOSUNEK OSOBY WZGLĘDEM BOGA 31 TRAKTAT O RELIGIJNOŚCI 33 Rozdział I: Geneza i sformułowanie problematyki oraz najważniejsze stanowiska 35 1. Podstawowe fakty 36 2. Filozoficzny opis postawy religijnej i ateistycznej 36 a. Postawa religijna 36 b. Postawa ateistyczna 38 3. Rozwój i klasyfikacja poglądów 40 a. Przegląd stanowisk 40 b. Klasyfikacja stanowisk 41 Rozdział II: Postawa religijna jako obowiązek moralny 43 1. Nawiązanie 43 2. Analiza postawy religijnej 43 3. Pojęcia 45 a. Religia 45 b. Magia 46 c. Religijność 46 4. Założenia metodologiczne 47 5. Moralny imperatyw zajęcia przez człowieka postawy religijnej 48 Rozdział III: Moralny obowiązek uznania prawdziwej religii 52 1. Doniosłość zagadnienia 52 2. Przesłanki zagadnienia 53 a. Zasada poznawalności Boga 53 b. Sens terminu „prawdziwe poznanie Boga” 53 c. Ogólnonormatywny i podmiotowy aspekt postawy religijnej 53 d. Religie naturalne i objawione 54 3. Religie naturalne 54 4. Religie objawione 55 5. Elementy duchowej treści postawy religijnej 55 a. Uwielbienie (adoracja) i ofiara, ekspiacja 56 b. Modlitwa 57 c. Ślub i przysięga 58 d. Formy moralnego zła w zakresie religijności 58 ZAGADNIENIA DODATKOWE 59 1. Postawa religijna a pewność istnienia Boga 59 2. Religia a moralność 60 a. Rozwój poglądów 60 b. Pytania 61 c. Odpowiedzi 61 Rozdział IV: Ateizm w świetle etyki 67 1. Nawiązanie 67 2. Filozoficzna analiza postawy ateistycznej 67 3. Pojęcie postawy ateistycznej 68 4. Ocena ateistycznej postawy życiowej w świetle obiektywnych kryteriów moralnych 68 5. Przesłanki do sformułowania moralnej oceny postawy ateistycznej w aspekcie podmiotowym 69 6. Ocena postawy ateistycznej w aspekcie podmiotowym 71 7. Problem ateizmu postulatywnego 72 DZIAŁ II: OSOBA LUDZKA JAKO PODMIOT UPRAWNIEŃ I OBOWIĄZKÓW WZGLĘDEM SAMEJ SIEBIE 75 Aksjologiczny status uprawnień i obowiązków osoby względem samej siebie 77 1. Interpretacja socjologistyczna 77 2. Kierunki personalistyczne 78 3. Intraosobowy czy ekstraosobowy charakter praw i obowiązków osoby względem siebie 78 4. Najważniejsze kategorie praw i obowiązków osoby względem samej siebie 80 TRAKTAT I. PRAWA I OBOWIĄZKI OSOBY WZGLĘDEM SIEBIE JAKO CAŁOŚCI 81 Rozdział I: Geneza problemu samobójstwa, jego istotny sens oraz najważniejsze stanowiska 83 1. Samobójstwo jako fakt 83 2. Filozoficzny opis aktu samobójstwa 85 3. Historia problemu i jego typowe rozwiązania 87 a. Rozwój poglądów 87 b. Klasyfikacja poglądów 88 Rozdział II: Moralne zło samobójstwa bezpośredniego i pośredniego, warunkowa dopuszczalność wystawienia życia na pewną śmierć oraz narażenia się na niebezpieczeństwo śmierci 90 1. Ogólne założenia analizy aktów samobójczych 90 2. Analiza aktów samobójczych 92 3. Podstawowe pojęcia 96 a. Samobójstwo bezpośrednie 96 b. Samobójstwo pośrednie 96 c. Wystawienie życia na pewną śmierć 97 d. Narażenie życia na śmierć prawdopodobną 97 4. Uzasadnienie tezy o absolutnym złu i zakazie samobójstwa bezpośredniego 98 a. Teza 98 b. Przesłanki uzasadnienia 99 c. Uzasadnienie 99 5. Moralna kwalifikacja samobójstwa pośredniego, wystawienia życia na pewną śmierć i narażenia się na śmierć 103 a. Samobójstwo pośrednie 103 b. Wystawienie życia na niechybną śmierć 103 c. Narażenie życia na niebezpieczeństwo śmierci 104 6. Krytyka argumentu tradycyjnego tomizmu oraz etyki relatywistycznej 105 KONKLUZJE ETYCZNE 107 1. Przypadki nietypowej struktury aktów samobójczych 107 a. Strajk głodowy 107 b. Przymusowa rezygnacja ze środków do życia 108 c. Śmierć zastępcza 108 2. Samobójstwo z poświęcenia a miłość ofiarna 109 3. Eutanazja samobójcza 111 ZAGADNIENIA DODATKOWE 112 1. Sport w świetle etyki 112 2. Ascetyzm moralno-religijny 113 TRAKTAT II. PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA WZGLĘDEM SWOJEGO CIAŁA 115 Rozdział I: Geneza problemu pijaństwa, jego istotny sens i historyczny rozwój 117 1. Pijaństwo jako fakt 117 2. Filozoficzny opis aktów użycia alkoholu 119 3. Rozwój poglądów i typowe rozwiązania 121 a. Historia problemu 121 b. Klasyfikacja poglądów 123 Rozdział II: Moralne zło aktów opilstwa (upicia się) zupełnego i częściowego oraz nałogu pijaństwa 124 1. Analiza zjawiska użycia alkoholu 124 2. Podstawowe pojęcia 128 a. Opilstwo (upicie się) zupełne 129 b. Opilstwo (upicie się) niezupełne 130 c. Pijaństwo, czyli nałóg opilstwa 130 d. Konsumpcyjne używanie alkoholu 131 3. Moralne kwalifikacje poszczególnych aktów używania alkoholu i ich uzasadnienie 131 a. Wewnętrzne zło moralne opilstwa zupełnego i niezupełnego 131 b. Moralne zło nałogu pijaństwa 135 c. Moralna dopuszczalność konsumpcyjnego używania alkoholu 136 4. Problem alkoholizmu 137 5. Pochwała trzeźwości i drogi do jej realizowania 138 ZAGADNIENIA DODATKOWE 140 Narkomania jako problem etyczny 140 a. Aktualność problemu 140 b. Działania narkotyzujące 141 c. Podstawowe pojęcia 141 d. Kwalifikacja moralna działań narkotyzujących 144 e. Moralna kwalifikacja narkomanii 146 TRAKTAT III. PRAWA I OBOWIĄZKI OSOBY W SFERZE ŻYCIA DUCHOWEGO 147 Rozdział I: Geneza problemu wolności sumienia i nauki, jego wstępne sformułowanie i historyczny rozwój 150 1. Ustalenie faktu 150 2. Filozoficzny opis przeżycia wolności sumienia i nauki 151 3. Historia problemu 154 a. Rozwój poglądów 154 b. Klasyfikacja poglądów 160 4. Określenie stanowiska i porządek rozważań 161 Rozdział II: Wolność sumienia - naturalnym, ale ograniczonym uprawnieniem moralnym osoby 162 1. Wstępne uwagi metodologiczne 162 2. Analiza zjawiska wolności sumienia 163 3. Pojęcie wolności sumienia 167 4. Wolność sumienia - naturalnym uprawnieniem osoby 168 5. Wolność sumienia - ograniczonym uprawnieniem osoby 171 a. Ograniczenia zewnętrzne (ewidentne) 171 b. Ograniczenia wewnętrzne (kontrowersyjne) 172 6. Wolność sumienia a autorytet 176 a. Problem 176 b. Obrona autorytetu 176 c. Granice autorytetu 177 7. Krytyczna ocena rozwiązań nieadekwatnych 178 a. Liberalna koncepcja wolności sumienia 178 b. Liberalizujące stanowisko teologów katolickich 179 c. Pogląd L. JANSSENSA 179 Rozdział III: Prawo człowieka do wolności religijnej 181 1. Wolność religijna a wolność sumienia 181 2. Pojęcie wolności religijnej 181 3. Naturalny charakter prawa do wolności religijnej i jego ograniczenie 182 KONKLUZJE ETYCZNE 184 1. Prawo do wolności zajęcia ateistycznej postawy życiowej 184 2. Obowiązki dobrego sumienia religijnego 185 3. Obowiązki religijnego sumienia prawdziwego 186 ZAGADNIENIA SZCZEGÓŁOWE 187 1. Dobre sumienie religijnea autorytet 187 2. Stanowisko marksistowskie a etyka chrześcijańska w sprawie wolności religijnej 188 Rozdział IV: Prawo człowieka do wolności nauki i słowa 190 1. Analiza zjawiska wolności nauki i słowa 190 2. Pojęcie wolności nauki i słowa. Określenie stanowiska etyki chrześcijańskiej 194 3. Uzasadnienie prawa do wolności nauki 195 4. Uzasadnienie prawa do wolności słowa i jego etycznych granic 196 a. Odmienność moralnego statusu prawa do wolności słowa 196 b. Istnienie prawa do wolności słowa 196 c. Ograniczony charakter prawa do wolności słowa 197 5. Reguły stosowania zasady etycznych granic wolności słowa 197 ZAGADNIENIA DODATKOWE 200 1. Prawo do wolności nauki a światopoglądowe uwarunkowania filozofii chrześcijańskiej 200 2. Dialog a światopoglądowe spory 201 DZIAŁ III: ETYKA RELACJI MIĘDZYOSOBOWYCH 203 TRAKTAT I. MORALNOŚĆ RELACJI MIĘDZY OSOBAMI WE WZAJEMNYM ODNIESIENIU DO SIEBIE 205 Rozdział I: Moralny obowiązek miłowania każdego człowieka 207 1. Miłość człowieka: fakt etyczny i jego opis 207 2. Historia problemu 209 a. Rozwój poglądów 210 b. Klasyfikacja poglądów 211 3. Analiza filozoficzna 211 4. Pojęcie i uzasadnienie imperatywu miłości bliźniego 215 a. Pojęcie miłości bliźniego i sformułowanie odnośnego imperatywu 215 b. Uzasadnienie tezy 216 5. Niezbędność antropologii 217 KONKLUZJE ETYCZNE 218 1. Miłość bliźniego a chrześcijaństwo 218 2. Miłość bliźniego a dyskryminacja człowieka 219 3. Miłość bliźniego a sprawiedliwość 219 Rozdział II: Obowiązek szanowania życia ludzkiego a dopuszczalność zabicia człowieka we własnej obronie 221 1. Obowiązek szanowania życia ludzkiego 221 2. Fakty i problem 222 3. Historia problemu i klasyfikacja stanowisk 224 a. Rozwój poglądów 224 b. Klasyfikacja poglądów 226 4. Preliminaria rozwiązania 227 a. Zabicie człowieka - aktem wewnętrznie złym 227 b. Zabicie człowieka we własnej obronie - aktem bezpośrednio zabójczym 229 5. Podstawowe pojęcia 231 6. Przesłanki rozwiązania 232 a. Negacja idei konfliktu praw 233 b. Zasada aksjologicznej równości ludzi 234 7. Rozwiązanie problemu 234 8. Rozszerzenie granic stosowalności zasady samoobrony 236 KONKLUZJE ETYCZNE 237 1. Moralne zło przerywania ciąży 237 a. Antropologiczne uwarunkowanie problemu 237 b. Etyka relatywistyczna 238 c. Przerywanie ciąży w świetle etyki chrześcijańskiej 240 2. Moralne aspekty transplantacji serca 243 a. Rozwój wydarzeń i problem 243 b. Poglądy etyków 244 3. Klonowanie człowieka w świetle etyki 245 a. Rozwój techniki klonowania 245 b. Opis techniki klonowania 246 c. Moralne aspekty klonowania 247 4. Eutanazja zabójcza 251 a. Najważniejsze formy eutanazji zabójczej 251 b. Koncepcje proeutanatyczne i ich krytyka 252 c. Stanowisko etyki chrześcijańskiej 253 5. Pomoc przy umieraniu 255 a. Zagadnienia wstępne 255 b. Dopuszczenie śmierci 259 c. Posługa na rzecz umierających 264 d. Przygotowanie do posługi na rzecz umierających 266 ZAGADNIENIA DODATKOWE 267 1. Moralne aspekty eksperymentów lekarskich na ludziach 267 a. Rys historyczny 267 b. Pojęcie i typologia eksperymentów na ludziach 268 c. Moralna kwalifikacja eksperymentów lekarskich 268 2. Obowiązek ratowania życia i zdrowia 270 3. Etyka kierowcy pojazdów mechanicznych 272 TRAKTAT II. ETYKA SEKSUALNA 275 Rozdział I: Geneza problematyki etyki seksualnej. Historia najważniejszych poglądów oraz dyspozycja dalszych rozważań 277 1. Podstawowe fakty 277 2. Filozoficzny opis zachowań seksualnych 278 3. Historia problemu 281 a. Rozwój poglądów 281 b. Klasyfikacja poglądów 283 4. Określenie stanowiska 284 Rozdział II: Antropologiczne podstawy etyki seksualnej 285 1. Ustalenie punktu wyjścia 285 2. Pojęcie osoby 286 3. Analiza płciowości 287 a. Strona somatyczna 288 b. Strona zmysłowo-psychiczna 289 c. Przyjemność i celowość w strukturze płciowości 291 4. Analiza miłości erotycznej 292 a. Wstępne sformułowania 292 b. Swoistość miłości erotycznej 292 c. Rodzaje i atrybuty miłości erotycznej 294 Rozdział III: Szczegółowa deontologia seksualnych zachowań człowieka 297 1. Naczelna zasada normatywna etyki seksualnej 297 a. Problem 297 b. Ujęcia jednostronne 297 c. Podstawowe elementy rozwiązania 298 d. Sformułowanie naczelnej zasady szczegółowej deontologii seksualnej 300 e. Odpowiedź na trudności 300 2. Deontologia autoseksualnych zachowań człowieka 301 a. Oceny i normy pozytywne 301 b. Oceny i normy negatywne 302 3. Deontologia heteroseksualnych zachowań człowieka 304 a. Obowiązek przedmałżeńskiej wstrzemięźliwości seksualnej 305 b. Oceny i normy pozytywne 308 c. Oceny i normy negatywne 310 4. Szczegółowa deontologia seksualna a moralny autentyzm postępowania człowieka 317 5. Czystość seksualna i praktyka życia 319 TRAKTAT III. DOBRA DUCHOWE: HONOR, DOBRA SŁAWA, PRAWDA 321 Rozdział I: Etyczne aspekty dobrego imienia i honoru 323 1. Fakt i jego opis 323 2. Historia i stan poglądów 325 3. Analiza zjawiska honoru i dobrej sławy 326 4. Podstawowe pojęcia 328 5. Twierdzenia i uzasadnienie 330 a. Każdej osobie ludzkiej przysługuje z natury prawo do honoru i dobrej sławy 330 b. Każdej osobie ludzkiej przysługuje prawo do obrony należnego jej prawa do honoru i dobrej sławy 331 c. Do środków zdatnych do obrony zagrożonego prawa do honoru i dobrej sławy nie należy stosowanie siły fizycznej, tym bardziej pozbawienie życia sprawcy doznanej krzywdy 331 6. Zabezpieczenie honoru i dobrej sławy 335 Rozdział II: Geneza etycznej problematyki mowy, rozwój poglądów, prezentacja stanowiska 337 1. Mowa a język 337 2. Fakt i jego opis 338 3. Historia problemu 340 a. Rozwój poglądów 340 b. Klasyfikacja stanowisk 342 3. Prezentacja stanowiska 342 Rozdział III: Obiektywna i absolutna wartość moralna prawdomówności, wewnętrzne zło kłamstwa 344 1. Filozoficzna analiza mowy 344 a. Mowa - naturalny znak myśli 344 b. Mowa - zjawisko intersubiektywne 346 c. Mowa formalna i mowa materialna 346 d. Cele mowy formalnej i mowy materialnej 349 e. „Przekazywalna” i „nieprzekazywalna” myśl osoby mówiącej 351 2. Pojęcia i twierdzenia 352 3. Uzasadnienie 353 4. Krytyka teorii „fałszomówstwa” i „kłamstwa użytecznego” 355 a. Teoria „fałszomówstwa” 355 b. Teoria „kłamstwa użytecznego” 356 ZAGADNIENIA DODATKOWE 357 1. Nietypowe formy nieprawdy 357 a. Wypowiedzi enigmatyczne 357 b. Dostosowanie się do sposobu myślenia słuchaczy 357 c. Wzgląd na osobę słuchającą 358 d. Niektóre zwroty grzecznościowe 358 2. Fikcje potoczne i literackie 359 Rozdział IV: Zagrożenie sekretu i jego obrona 360 1. Postawienie problemu 360 2. Pojęcie sekretu i jego rodzaje 360 3. Analiza zjawiska zagrożenia sekretu 361 4. Środki obrony sekretu w wypadku niewczesnego natręctwa 362 5. Środki obrony sekretu w sytuacji niesprawiedliwej agresji słownej 364 a. Konieczność i właściwość środka obrony sekretu 364 b. Teoria „mowy defensywnej” 365 c. Teorie niewystarczające 369 TRAKTAT IV. DOBRA MATERIALNE: WŁASNOŚĆ I PŁACA 373 Rozdział I: Prawo osoby do posiadania dóbr gospodarczych i jego społeczne obciążenie 375 1. Fakt własności i jego opis 375 2. Historia problemu 376 a. Rozwój poglądów 376 b. Klasyfikacja poglądów 379 3. Przesłanki metodologiczne 380 4. Terminy i teza 382 5. Uzasadnienie tezy 383 6. Właściwości prawa własności prywatnej 385 7. Tytuły posiadania 386 8. Pauperyzm 387 9. Dobroczynność 388 ZAGADNIENIE DODATKOWE 389 1. Prawo człowieka do zdrowego środowiska naturalnego 389 a. Geneza problemu 389 b. Działania „twórcze” i „degradotwórcze” 390 c. Etyczny sens problemu ekologicznego 391 d. Laickie koncepcje etyki ekologicznej 392 e. Etyka „człowieka - włodarza przyrody” 392 Rozdział II: Moralne podstawy prawa do pracy i sprawiedliwej płacy 397 1. Postawienie problemu 397 2. Historia problemu 398 a. Rozwój poglądów 398 b. Typowe stanowiska 400 3. Definicja pracy ludzkiej 400 4. Znaczenie pracy i jej godność 401 5. Obowiązek pracy 403 a. Obowiązek pracy w ogóle 403 b. Obowiązek pracy zarobkowej 404 c. Właściwości prawa i obowiązku pracy 404 6. Cele pracy 405 7. Prawa i obowiązki pracy 406 a. Prawa pracy 406 b. Obowiązki pracy 407 8. Zagadnienie „sprawiedliwej płacy” 409 a. Pojęcie, zagadnienie i stanowiska 409 b. Natura moralna człowieka - źródłem prawa pracownika do sprawiedliwej płacy 410 c. Zagadnienie kryteriów sprawiedliwej płacy 411 ZAGADNIENIE DODATKOWE 413 1. Problem wolnego czasu 413 a. Pojęcie 413 b. Tendencje rozwojowe 413 c. Problemy 414 d. „Cywilizacja czasu wolnego” 414 e. Indywidualne funkcje czasu wolnego 416 INDEKS OSOBOWY 419 INDEKS POJĘĆ 423